Biyoyararlanım: Tükettiklerinize bir de bu gözle bakın!

Sağlıklı olmak adına kimimiz multi-vitamin hapları kullanıyor, kimimiz ise omega yağ asitleri içeren gıda takviyelerine daha fazla önem veriyor. Bunları hiç kullanmayıp sadece “doğal/organik” beslenen büyük bir kesim insan da var. Her iki seçeneği de kullanan ve günlük yaşamına son derece dikkat edenlerimiz de var içimizde. Sağlıklı yaşam adına harcadığımız onca çabanın karşılığını gerçekten alıyor muyuz? Sizlere sağlık adına tükettiğimiz gıdaların içerisindeki etken maddelerden ve o etken maddelerin “biyoyararlanım”larından yani kanımıza geçişlerinde ve dokularımıza dağılışlarından bahsetmek istiyorum. Herhangi bir gıdayı tükettiğimizde sindirim sistemimiz o gıdayı içerdiği bileşenlerine fiziksel parçalama (dişlerle) ve kimyasal parçalama (enzimlerle) işlemleriyle ayırmaktadır. Daha sonra bağırsaklarımızda bulunan bakteriler tarafından da bir parçalama işlemi gerçekleştirilmektedir. En sonunda ise bu bileşenler bağırsaklarımızdan emilerek karaciğerimize ve oradan da kalbimize aktarılır ve böylece tüm vücuda pompalanarak dokularımıza dağılır. Bu uzun yolculukta, tükettiklerimizi oluşturan bileşenlerin her birinin emilim yüzdesi, kana geçiş miktarı, kanda kalış süresi ve dokulara dağılımı gibi konuların hepsi “biyoyararlanım” olarak bilinmektedir.

Biyoyararlanıma örnek vermek gerekirse tükettiğimiz şekerin biyoyararlanımı %100’dür. Tükettiğimiz şeker eğer saf formda ise (yani nişasta gibi kompleks karbonhidrat değilse) kanımıza dakikalar içerisinde geçmektedir. Daha sonrasında tüm dokulara dağılarak fonksiyon görmektedir. Fakat aynı durum üzüm çekirdeğinde bulunan resveratrol bileşeni için geçerli değildir. Örneğin, gıda takviyesi olarak satın aldığınız 500 miligramlık resveratrol bileşenin biyoyararlanımı %1’den daha azdır. Şöyle ki 500 mg resveratrol içeren bir gıda takviyesi tüketildiğinde kanımızda maksimum 71 ng/ml oranında resveratrol yaklaşık 1,3 saat içerisinde tespit edilmiştir. Bu zaman dilimi içerisinde toplamında 154 ng/ml resveratrol yapılan bir bilimsel çalışmada tespit edilmiştir (Ref). Bu değerler şu anlama gelmektedir: Tükettiğimiz 500 miligram resveratrolün yaklaşık 1 miligramı kanımıza geçmektedir. Bu oldukça düşük bir orandır. Resvetrolün kanımızda kalış süresi de bir diğer biyoyararlanım sorunudur. Çünkü kanda kalma, dokulara dağılma ve kalma oranı da biyoyararlanımın bir başka alt başlığıdır. Bu süreler de resveratrol için oldukça kısadır. Resveratrolün kanda kalış süresi 20 dakika ile sınırlıdır. Resveratrolün etkilerinden biri olan uzun yaşamı sağlaması açısından oldukça kısa bir süredir. Bu süre içerisinde hedef dokuların tamamına geçip geçmediği, hangi dokularımızda daha yoğun ya da daha az dağılım gösterdiği (örneği beyine geçip geçmediği) konuları da ayrı birer araştırma konusudur. Çünkü bazı bileşenler doğrudan akciğerde birikirken, bazıları böbrek, karaciğer gibi dokularda daha çok birikmektedir. Örneğin, bazı doğal bileşenler beynimize geçebilirken, bazıları ise hiç geçmemektedir. Tüm bu konularda az ya da çok bilgi sahibi olmak tükettiğimiz gıdalardaki aktif maddelerin biyoyararlanımlarının ne kadar olduğunun bilinmesi için gereklidir.

Görüldüğü gibi biyoyararlanım konusu birçok sorunun cevabının bilinmesi gereken, oldukça detaylı bir konudur. Biyoyararlanımda en çok karşılaşılan durum tükettiğimiz etken maddenin miligramı ne kadar olursa olsun kanımızda maksimum sabit bir oranda aktif madde tespit edilmesidir. Yani 1 gram C vitamini tüketmekle 100 mg C vitamininin biyoyararlanımları eşit olabilir. O nedenle özellikle gıda takviyesi olarak tükettiğimiz kapsülleri bir daha sorgulamamızda fayda var diye düşünüyorum. Çünkü gerçekten ne oranda faydalandığımızı bilimsel yayınlardan araştırmamız gerekiyor.

Tüm bu çalışmalar gösteriyor ki aktif maddelerin düşük dozlarda ve sürekli olarak alınması hem biyoyararlanımın arttırılması hem de etken maddenin etkinliğinin gözlemlenmesi açısından en doğru yol. Bu şartların oluşması için en doğru yollardan biri nanobiyoteknolojik yöntemler kullanarak etken maddeleri mikroenkapsüle ederek yavaş salınımlı olmasının sağlanması olabilir ya da sürekli tükettiğimiz gıdaların (ekmek, yoğurt, makarna, zeytinyağı gibi) düşük dozlarda bu bileşenlerce zenginleştirilerek gün boyu tüketiminin sağlanması gibi yenilikçi yaklaşımlarla fonksiyonel gıdalar üretilerek sağlığımızı koruyabilir ve geliştirebiliriz.

www.sankara.com.tr

www.sankaragida.com

#sağlık #beslenme #insan2.0 #yenilik #yaşam #bilim #teknoloji